Çocuklarda kabızlık

Kabızlığın tanımını yapmak zordur ve kişiden kişiye anlamı farklıdır. En basit olarak kaka yapmada zorluk ya da gecikme olarak tanımlanabilir. Kakanın özelliğine ve kaka yapma sıklığına göre en az iki haftadır çoğu kakanın çakıl taşına banzer sertlikte olması, en az iki haftadır haftada iki veya daha az sayıda sert kaka yapma şeklinde tanımlanabilir.

Okul öncesi çocukların yaklaşık %3’ü okul çağındaki çocukların ise % 1-2’si kabızlıktan yakınır. Genel olarak çocuklarda kabzızlık görülme oranı % 0.3 ile % 8 arasında değişmektedir. Ayrıca, genel çocuk polikliniklerinin % 3 ile %  5’ini, çocuk gastroenteroloji polikliniklerinin ise % 25’e kadar yüksek bir oranını kabız hastaları oluşturur

Çocuklarda kabızlık nedenleri nelerdir? 
1. Fonksiyonel kabızlık (barsak tembelliği):  Altta yatan bir bozukluk yoktur. Çocuklardaki kabızlığın yaklaşık % 90-95 nedenidir. Genellikle 5 yaş altında görülen fonksiyonel kabızlık, sıklıkla bir haftada üçten az sıkı ve sert kaka çıkarma olarak tanımlanır. Çoğu aile kabızlığın anne sütü kesildiği zaman veya çocuğun diyetine süt eklendiği zaman başladığını ifade eder.
2. Organik nedenlere bağlı (bir hastalığın neden olduğu) kabızlık :

· doğuştan var olan anatomik bozukluklar

· endokrin hastalıklar

· mide-barsak sistemi hastalıkları

· sinir sistemi bozuklukları

· bağırsağın sinir ve kas bozuklukları

· doğuştan anormal karın kas yapısı

· bağ dokusu hastalıkları

· bazı ilaçlar

· diyet faktörleri

Kabızlık tanısı nasıl koyulur?
Hasta ve hasta yakınlarından edinilecek bilgiler çoğu kez tanı için yeterlidir. Ancak organik bir neden düşündürecek bulgular varsa karın filmi, ilaçlı kalın bağırsak filmi, bazen de kalın bağırsağın son bölümünden biyopsi (parça) almak gerekebilir. Tiroid hormon testleri, kanda kalsiyum, magnezyum ve diğer elektrolit düzeyleri kabızlığa neden olabilecek hastalıkları ekarte etmek için bakılacak laboratuar tetkikleridir. Özellikle kaka kaçırmanın eşlik ettiği kabızlık vakalarında tam idrar tahlili ve idrar kültürüne bakılmalıdır.  

Çocuklarda kabızlık tedavisi nasıl yapılmalıdı?
1. Diyetin düzenlenmesi:
Diyet değişikliğinde yumuşak dışkının devamı için bol sıvı alımı ve barsaktan emilebilen ve emilemeyen karbonhidratların alımının arttırılması önerilir. Karbonhidratlar ve özellikle sorbitol, kuru erik, armut ve elma suyu gibi bazı meyve sularında bulunur. Bunlar, dışkının sıvı içeriğini ve sıklığını artırır. Yine meyve suları kakayı yumuşatarak yararlı olurlar. Diyet posa içermeli ve diyetteki posa miktarı yavaş yavaş artırılmalıdır. Özellikle patlamış mısır çok iyi bir lifli gıdadır. Çocuğun günlük alması gereken lif miktarı “yaş (yıl) + 5 gram”dır. Süt ve süt ürünlerinin miktarının bazı çocuklarda azaltılması gerekebilir.     
2. Eğitim:
Çocuğun ve ailenin eğitimi (hastalık ile ilgili detaylı bilgi verilmesi ve aile ile hastanın rahatlatılması)
3. İlaç tedavisi:

• rektumdaki taşlaşmış dışkının boşaltılması:

-oral yol: mineral yağları, magnezyum sitrat, laktuloz, senna, polietilen glikol
 solüsyonları

     -rektal yol: saline enemayı takiben kullanılan fosfat veya mineral yağı enemaları

• dışkı birikiminin önlenmesi ve düzenli barsak alışkanlığının sağlanması:

-diyet

     -ilaç: mineral yağı, laktuloz, sorbitol

     -davranış değişikliği: yemeklerden sonra tuvalette geçirilen zamanın artırılması ve
     ödüllendirme

Tedavi edilmeyen kabızlık durumunda çocuklarda oluşan problemler nelerdir?
Kabızlık yedavi edilmediğinde uzun dönemde iştahsızlık-gelişme geriliği, karın ağrısı, çocuğun konforunda ciddi bozulma, mutsuzluk, huzursuzluk ve bunların sonucunda psikolojik bozukluklar (sosyal dışlanma, depresyon ve anksiyete; özellikle kaka kaçırma da varsa), anüste çatlaklar (fissür), popodan kan gelmesi, hemoroid, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve idrar kaçırmaya neden olabileceğinden mutlaka tedavi edilmelidir.